Restauratie NSU Prinz 4 - deel 2
Door een sportief toeval ben ik Prinz 4 L gaan rijden.
Elke week reed ik met een hardloper mee naar atletiek.
Prinz had soms wat hapering met de dynastart en moest
vervangen worden. Bij die koop zou ik deze afdanker
overnemen om ook auto-mobiel te worden.
In juni 1982 reed ik met enige trots in een pittig gedeukte en weinig onderhouden auto. Bij navraag bleken alle NSU garages verdwenen... Nood maakt vindingrijk en na wat gezoek kwam ik terecht bij Garage Westdorp in Amsterdam die nog trouwe klanten hielp met NSU Service! Hierna kwam er leven in mijn nog niet eerder aangesproken autotechnische genen.
Logboek restauratie NSU Prinz 4 L 1972 - laatste nieuws bovenaan
4 juni 2011
Bij mij om de hoek, Amsterdam, Amstelveenseweg
134 staat een historisch pand, gebouwd in 1883-1884. Opdrachtgever was de Amsterdamsche-Omnibus-Maatschappij die was opgericht in 1872. Omnibus (Latijn) betekend: voor allen. Het waren lange koetsen die door stevige gastwerkpaarden uit België over de kasseien werden getrokken, al hobbelend. Dat kon dus beter. 1875 een start om koetsen over rails te laten rijden, getrokken door paarden. Architekt A. Salm ontwierp deze aparte paardentramremise. Door onenigheid met de gemeente werd de hele consessie voor dit vervoer ingetrokken en per januari 1900 werd het bedrijf overgenomen door de gemeente. De elektriciteit kwam er aan!
Net gerestaureerd en de opening was 1 juni 2011. Ik heb de schilders nog tijdens het werk een groot compliment gegeven, echt vakwerk. Een bijzonder onderzoek uitgevoerd naar laklagen en kleuren. Als je meer wilt weten over de restauratie van dit bijzondere gebouw: Stichting Restauratie Atelier Limburg.
Al circa 20 jaar in gebruik als Cultureel Centrum.
Detail van de deuren. De houtnerf is volgens een oude techniek met een 'kam' 'gesoust'. Verf op oliebasis.
Kom, laten we wat ornamenten gebruiken en vrolijke kleuren!
Een ander bekend restauratieproject, het Rijksmuseum. Gestart in 2003 en loopt door tot in 2013. Is wel voor een deel open voor publiek. Kosten 375 miljoen euro, ben benieuwd naar de eindafrekening. Op de begane grond wordt (hard) gewerkt en daarboven is de glans van weleer terug, inclusief het carillon van 1963.
Nog 2 jaar werk binnen en buiten als het meezit.
Het museum is van 12 juli 1876 tot 13 juli 1885 gebouwd, architect P.J.H. Cuypers.
Ik ben al bijna in Ilpendam, even een zijweg in richting Landsmeer omdat ik daar paarden zag lopen... Nu maak ik wel eens wat mee; nu raakte ik in shock-toestand, alsof de wereld opnieuw werd gemaakt zo rond 1950. Een markant en krachtig motorgeluid dat nauwelijks te beschijven valt en wegreed tot in de verwaaide verte. Ik verwachtte iets terug te zien en jawel. Het mega racegeluid kwam snel naderbij en stopte waar ik stond, aan de grond genageld. Velocette 500 cc in één cilinder. Engels dus, een 'eigenbouw' van coureur Piet Mager. Aangedreven door circa 44 renpaardenkrachten.
Piet Mager met zijn supermachine Velocette Venom Featherbed 500 cc 1-cilinder, net terug van even 'cool' het gas flink opendraaien tot aan het streepje 6200 t/m. Volgende week weer een stuk rijden op het circuit.
De machine met de hoog oplopende megafoon met het bijbehorende geluid...
Die constructie was nodig omdat er geen 19 inch racebanden meer te koop waren. Met 18 inch kwam de motor iets dichter bij het wegdek en was er bij scherp bochtenwerk geen ruimte meer voor de uitlaatpijp. Uitlaatpijp dus eigentijds omhoog en inlaatkelk in samenwerking bijna in lijn!
De aandrijving met makkelijk te verwisselen kettingwielen voor de verschillende circuits en de speciale geveerde 'koppeling' van de krukas.
Zo slank kan een motorblok zijn. Met Amal carburateur. De versnellingsbak is close ratio en telt 4 versnellingen. Specialisten hebben sets gemaakt met 5 overbrengingen, maar door de souplesse van de motor, vooral de 500, is dat niet echt nodig.
Pure techniek, mooi geconstueerd. De bougie krijgt zijn vonk geleverd door een 'ouderwetse' Lucas magneet. Het tijdstip staat op een vaste waarde van 38 graden voor het bovenste dode punt. De boring- en slagverhouding is 86 x 86 voor de 500 en 72 x 86 voor de 350. De carters, krukas, drijfstang, oliepomp, versnellingsbak en koppeling zijn van beide motoren exact gelijk. Alleen de kop, zuiger en de kettingwielen zijn verschillend. Het oliesysteem werkt volgens het dry sump principe; hierbij wordt de olie onder uit het carter retour naar de olietank gepompt. De buis naast de cilinder lijkt op een koningsas-principe, maar daarin werken de 2 stoterstangen, licht en zeker.
De motor in de stralende zon. Maatwerk met een uitgemeten zwaartepunt en klassieke lederen zit. Op snelheid wordt Piet één met deze machiene.
Na nummer 1 komt nummer 75... van dezelfde familie maar dan met 350 cc.
Ook een topmodel, gebouwd op het originele frame.
Hier is het drijfwerk goed te zien van de krukas. De sinusvormige koppeling van krukas en kettingwiel wordt met een drukveer in de juiste stand gehouden; de sinus-koppeling kan iets bewegen maar is geblokkeerd tegen doordraaien. De verende eindschakel van de ketting is op vernuftige wijze dubbel gezekerd. Ervaring van Piet, zeker moet ook echt zeker zijn in de racerij. Net niet te zien op de foto!
Klik op onderstaande foto voor een vergroting.
Het maximum toerental van de 350 is 7000 t/min. De kleppen worden met grote haarspeldveren dicht gehouden. De kleppenaansturing wordt geregeld door een hoogliggende nokkenas (geen bovenliggende) met korte lichte stoterstangen.
Velocette was in 1904 ontstaan uit een fietsenfabriek en sloot in 1971 zijn deuren.
Op het stratencircuit, het echte werk.
Zo, dat was een echt Engels renpaard Made in Holland. Nu naar de garage, waar ik pas om 13.00 uur aankwam. Even omschakelen naar oud ijzer. De voortrein uitgraven, ik blijk er nog een stuk of 5 te hebben. De mooiste is mooi genoeg.
Even wat dichterbij, de linker kant.
De rechter kant.
De pedalen-constructie werkt nog goed en ziet er ook nog goed uit. Wordt wel helemaal gedemonteerd en van binnen nagekeken, lagerbussen verbeteren.
Het huis van het rondsel die de tandheugel 'bestuurd'. Met de vetkap erop is deze voortrein zorgzaam opgeslagen en kan nog heel goed dienst doen. Let op de excentrieke stelbouten, daarmee kan je de tandheugel mooi afstellen.
De andere kant van de tandheugel met de 2 stelboutjes met contramoer. Het is nogal vettig, maar daardoor heeft het de tands des tijds doorstaan! Maar aan mijn Prinz geen vet aan de buitenkant, dat hoort binnenin.
Het remsysteem is over de houdbaarheidsdatum. De remcilinder is waarschijnlijk niet meer te redden. Net teveel doorgeroest en de stalen remleidingen hebben het aardig gered, maar door de oxide-uitslag niet meer bruikbaar.
Het gaat lang mee, de standaard verzinkte onderdelen, maar hier zie je dat het beter is de aansluitingen en nippels van tevoren met RX5 te behandelen.
Met wind mee naar huis. Op de Keizersgracht, jawel een paardentaxi, leve de vooruitgang! 1884-2011. Het was een mooie dag. Van paardentramremise tot paardentaxi, natuurlijk rijden. Ook lang leve de fiets! Het is 125 jaar geleden dat NSU startte met het maken van fietsen, lees hier... het artikel.
Twee seconden later. Gezellig in de paardentaxi.
3 juni 2011
De naam Vondelpark is al enkele keren opgeschreven. Wat nog ontbrak was 'het' beeld van Joost. Twee jaar geleden is het gerestaureerd en er is een hardstenen zitrand omheen gemaakt met daarin een tekst gebeiteld van Piet Calis, kunsthistoricus.
GEBOREN IN EEN ANDER LAND EN VERVULD VAN GELUK OM DE VRIJHEID DIE HEM IN DEZE BLOEIENDE STAD TEN DEEL IS GEVALLEN, KIJKT DE DICHTER DES VADERLANDS JOOST VAN DEN VONDEL GENIETEND OM ZICH HEEN EN ZINGT HIJ: AAN DE AEMSTEL EN AAN HET IJ, DAAR DOET ZICH HEERLIJK OPEN ZIJ DIE ALS KEIZERIN DE KROON DRAAGT VAN EUROPE: AMSTERDAM. DE GROENE HALSBANDPARKIETEN VAN HEINDE EN VER GEKOMEN, NESTELEN IN DIT PARK, LATEN VOL GEESTDRIFT HUN LOKROEP HOREN EN DANSEN OP DE EINDELOZE RITMES VAN DE LUCHT. EN EEN GEÏNSPIREERDE VONDEL TEKENT OP: AI LAAT ONS BEURTEWIJS DEN TOON DER VOGELEN, VROEG AAN 'T KWINKELEREN, NAVOLGEN, EN 'T GELUID SCHAKEREN, EN STRENGELEN TOT ENE KROON. - PIET CALIS 2009 -
Joost van den Vondel, te Keulen uit Antwerpse ouders geboren op 17 november 1587, overleden op 5 februari 1679. Dichter en toneelschrijver. Zijn laatste gedicht was zijn grafschrift: Hier leit Vondel zonder rouw, Hy is gestorven van de kouw.
Op de Torensluis over de Singel een eigentijds beeld (Hans Bayens) van Eduard Douwes Dekker, Nederlands schrijver (1820-1887) en bekend van zijn pseudoniem Multatuli. Het beeld werd in 1987 onthuld door koningin Beatrix.
Ik heb nog veel meer gezien en gefotografeerd, en na een safari van 3 uur door de stad eindelijk bij de Prinz. Normaal fiets ik het in ruim 1 uur... De beschermplaat voor de voortrein onderdelen. Die aan de Prinz zat, was nogal gebutst en er lag een nieuwe in de voorraad. Uit het Gulden tijdperk, ƒ29,00 exclusief. Voor het spuiten eerst alle scherpe kanten glad gemaakt en de bramen van de gaten weggevijld, een beetje schuren en daarna ontvetten.
Eerst in de primer gespoten en toen 2 lagen afdeklak van RUST-OLEUM.
De bodem gisteren in de undercoating gekwast en het ziet er goed uit en droog.
Dit is geen sloperij... maar een restantvoorraad. Ik heb nog 3 complete voortreinen liggen, waar de beste van geselecteerd gaat worden. Er ligt echt nog een hele mooie tussen...
In de winkel ook een voorstoel met deze onderzijde... als dat maar goed komt!
Uit de tijd dat de zaken goed gingen, oliefilters via de firma Van Oorschot.
2 juni 2011
Eerst door Amsterdam. Net uit het Vondelpark. Honderdduizenden mensen lopen en fietsen langs de Stedemaagd en wie ziet het beeld? Even reclame voor haar.
Ook in wat breder perspectief vanaf het Leidsebosje met de dikste boom van Amsterdam, een plataan xhispanica met een omtrek van ruim 6,5 meter en circa 130 jaar oud en rechts de ingang van het Vondelpark met de Stedemaagd.
Vandaag was ik laat vertrokken, hier op de Keizersgracht hoek Leliegracht om 11.30 uur. Helemaal rechts een klein deel van nr. 162 en daarnaast 164, gebouwd in 1618 en in 1884 werd de gevel gewijzigd. Op nummer 164 heeft Abraham Kuyper in 1900 kort gewoond, later in 1923 werd het verbouwd tot universiteitsgebouw van de Vrije Universiteit (VU).
In 1968 verhuisde het hoofdgebouw naar Buitenveldert aan de De Boelelaan.
Dit Huis met de Hoofden van bouwjaar 1622 heb ik eerder gefotografeerd.
Onder de Hoofden enkele mooie leeuwen. Welkom thuis! Keizersgracht 123.
Een van de Hoofden. In werkelijkheid een beeltenis van een God, maar het verhaal ging dat een huishoudster inbrekers het hoofd afhakte en als 'voorbeeld' in de gevel werden gemetseld. Daarna is het waarschijnlijk rustig gebleven.
Achter de garage ligt een uitgestrekt landbouw- en natuurgebied.
De blik op oneindig en daarna de garage in, de Prinz opknappen.
De bodem en de wielkasten zijn gelakt met RX5, en nu een volgende laag op de bodem en de wielkasten; met de kwart 3M 08803 undercoating in de kleur zwart.
Enkele delen van de wielkast zijn zwart gespoten en ook het deel waar de voortrein komt te zitten. Later wordt de wielkast bewerkt met zwarte 3M 08803.
Het is een zeldzaamheid, maar zelf ook eens voor de lens.
Toevallig in een NSU-T-shirt met de tekst onderaan ... Legenden leben Länger ...
Eerst de support-buis voor de achterveer zwart gespoten en daarna met zwarte 3M 08803 verkwastbare undercoating de wielkast behandeld.
De hele bodem en de 2 achterste wielkasten zijn voorzien van een zwarte undercoating. Bijna 1 kg verwerkt. Komende week een nieuwe bus kopen.
Op weg naar huis, bij Ilpendam, een koe in een sloot. Met een trekker en een ketting werd het modderige beest op het droge getrokken. Naar de wasserij!
21 mei 2011
Naar de garage. Mooi fietsweer, via het Vondelpark de grachten over. Een niet zo bekend beeld bij de ingang Vondelpark aan de Stadhouderskade is de Stedemaagd van Amsterdam 1883 naar aanleiding van de Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling (Wereldtentoonstelling 1883). Ruim 2,5 meter hoog (zonder sokkel). Restauratieproject 2009-2010 door atelier Ton Mooy uit Amersfoort, opnieuw gehouwen in Bentheimer zandsteen.
Keizersgracht 462-456 hoek Leidsegracht.
In het 2e pand van links kom ik 2x per jaar voor een tanden-APK.
Brouwersgracht 46-54 en rechts de Binnen Vissersstraat, daarachter loopt de Haarlemmerstraat, vlakbij de haven. Nr. 48 uit ± 1700 'De Zeevisch' met 2 dolfijnen (restauratie 1967/70).
Over handel, oud ijzer en contrast gesproken, dit had ik nog niet verteld, maar ook hier kom ik altijd langs. Ik heb het vandaag gevraagd; maar geen auto's of onderdelen van ons merk meer aanwezig. Misschien in de toekomst... Afdeling wielophanging en veren heeft het iets te druk. Autorecycling oude stijl.
Mooi bewaard, maar hoe verkoop je het...
Uit de tijd dat paarden een belangrijk vervoermiddel waren. Deze 2 zijn misschien met pensioen. (Correctie 3 juni: het voorste Belgische trekpaard is nog maar 3 jaar en wordt opgeleid voor dressuur.) Zag deze week ook nog een Heineken bierkar met dit soort paarden ervoor, in het echt. Op de Wereldtentoonstelling Amsterdam 1883 kreeg de bierbrouwer een eervolle vermelding: Diplôme d'Honneur. Staat nog steeds op de flesjes en blikjes!
In 1873 (oprichting werkplaats in Riedlingen, het latere NSU) werd de naam van de brouwerij 'De Hooiberg' in Amsterdam gewijzigd in Heinekens Bierbrouwerij Maatschappij N.V.. Hier een etiket uit de 60-er jaren! Wanneer je goed kijkt, dan zie je de Stedemaagd van Amsterdam (Vondelpark) in de linker medaille!
Waterland met zwaluwen, meerkoeten, kikkers, karpers, aalscholvers reigers, kievitten, kiekendief en nog veel meer.
In de garage is het ook mooi. De binnenzijde van de Prinz ziet er nog rommelig uit. Begin 80-er jaren had ik hier bij een Tandy-winkel om de hoek een ontbrekende autoradio gekocht van het type Realistic. In maat passend, maar iets te veel 'uitstraling'... Ziet er iets te Amerikaans uit, achteraf gezien. 
Verder met de body. De rechter wielkasten goed schoongemaakt en in de RX5 lak gezet. Een week drogen en dan een laag zwarte 3M 'undercoating' met de kwast aanbrengen. Verschillende nieuwe onderdelen geselecteerd voor de komende montage.
Ook nieuwe remschoenen met voering (4 mm) gevonden voor de achterremmen.
Het achterste lagerpunt van de schakelstang uit de AUDI NSU tijd. Dit is de binnenzijde, bekeken vanuit de tunnel. Het grote gat is voor het aluminium verdeelstuk van de verwarming en de verwarmingsslurf.
De buitenkant van de plaat met de geklonken lagerbus. De plaat heeft hier een hoek, omdat de schakelstang vanaf de voorste lagerbus (in het midden) naar rechts loopt en iets naar boven.
Detail van de klinkverbinding. Het wil wel een gebeuren dat deze ring los gaat zitten, waardoor het schakelen steeds slechter wordt tot de lagerring uit het gat valt...
20 mei 2011
De voorwiel remcilinders 19 mm nieuw uit de doos, van circa 40 jaar geleden. Originele kartonnen ATE-doos met een AUDI-NSU wikkel er omheen plus de nummer-sticker van importeur Van Oorschot. Zo'n remcilinder is nog geen garantie van topkwaliteit, dat gaat u verderop zien.
De stofkappen eraf en de zuigers voorzichtig naar buiten geduwd en zo ziet het er uit na 40 jaar eenzame opsluiting van het rubber in de montagepasta. De kleurloze pasta wordt toch zwart. Na de reiniging van de zuigers worden de afdichtrubbers vervangen door nieuwe en de cilinderwand wordt schoongemaakt en fijn-gehoond voor een perfecte afdichting. Eerst de buitenzijde opknappen.
Op onderstaande foto is goed te zien waarom de zuiger gereinigd moet worden en de rubber afdichtring vervangen. Hoewel het rubber nog veerkrachtig is, is er toch een iets afgevlakte kant ontstaan bij de afdichtring, die in vrije toestand scherp is. De montagepasta moet ververst worden.
Dit zijn de zuigers met de drukveer van de andere remcilinder. Ook hier is een opknapbeurt nodig.
Het remcilinderhuis is opgeknapt met een roterende scotch-schijf, hierna de cilinderwand fijn-honen. De remcilinder buitenkant lakken met RX5 en daarna de montage van de zuigers. Uiteindelijk toch weer een mooi eindproduct. Bevestigingsboutjes M6 x 12 8G met veerring gebruiken.
15 mei 2011
De ATE-achterremcilinders 14 mm uit elkaar gehaald. Vanwege de kleine diameter wijkt die af van de gangbare constructies. De cups zitten los van de zuigers. Na zoveel jaren stilstand ziet het er nog redelijk goed uit en bewegen nog in de cilinder.
Aan het stalen deel van de zuiger is de afdruk van de remschoen te zien. Voor de montage had ik het deel van de remnippel-aansluiting een laag roestwerende verf gegeven, want dat deel zit in de 'open' lucht.
Het montagevlak, ook in de roestwerende verf. De ontluchtnippel is door roest aangetast en moet vervangen worden.
De boring ziet er nog goed uit. Licht na-honen en nieuwe cups monteren.
De zuigers zijn goed, net uit de cilinder, die worden schoongemaakt en kunnen hergebruikt worden.
De remschoenen en de voering zien er best goed uit, die kunnen misschien na een opknapper weer gebruikt worden, afhankelijk hoe de voering van de remtrommel nog is. Misschien nog op te knappen zonder overmaat draaien.
Een detail van de nokken die in de zuigers vallen. Zijn nog goed, maar het is beter ook de dieper liggende roest te verwijderen met Rustyco, en daarna goed behandelen met RX5, ook de onderste nokken.
De 2 remcilinders hebben hun eerste opknapbeurt gehad.
De stofkap-afdichtvlakken van de rechter cilinder zijn wat aangetast, die worden eerst gladgedraaid. Daarna alle schroefdraad schoontappen, de remleiding-aansluiting binnen goed schoonmaken met scotch-materiaal en tot slot de cilinderboring fijn-honen en alles goed schoonmaken en ontvetten.
Tijdens het honen van de rechter cilinder komt het slechte nieuws, de wand is plaatselijk te veel aangetast: jammer, vervangen! Restaureren kent zijn grenzen.