Stuurinrichting en stuurspeling Prinz 4, 1000 en TT
De stuurinrichting van NSU is een oerdegelijke constructie die heel veel jaren probleemloos werkt. De kunststof lagerringen zijn “verouderd” na ruim 40 jaar en veroorzaken “stuurspeling”. Na jaren trouwe dienst is het moment aangebroken dat de spelingen in de stuurkolom en het stuurhuis verholpen moeten worden.
Het begrip stuurspeling
Stuurspeling is een algemene term en kan worden onderverdeeld in 4 soorten speling:
- Het stuur beweegt naar voren/achteren en links/rechts (radiale speling stuuras in bovenste lagerbussen);
- De stuuras kan iets omhoog worden getrokken met het stuur (axiale speling door samenpersing bovenste- en onderste drukschijf in stuurhuis);
- Er is speling aanwezig tussen het stuuras-rondsel en de tandheugel en speling in het rechter tandheugellager;
- Er is speling aanwezig in de spoorstang links en rechts (totaal 4 kogels).
Vooral speling 3 en 4 geven speling en trillingen bij de wielen, soms verergerd door speling in de fusee’s.
De spelingen 1 en 2 geven vooral een onprettig gevoel: “het stuur zit los”.
Ondanks deze “handicap” kan er gelukkig weinig naars gebeuren. Zónder speling is natuurlijk veel beter!
Stuurwiel-speling door 2 versleten lagerbussen in de stuurkolom
De kleine lagerbus in de elektrische schakelaar-combinatie en de grote lagerbus onderin de stuurkolom zijn de veroorzakers van (te veel) speling in het stuurwiel.
Door vervuiling van het kleine lager valt deze haast niet op, maar dit belangrijke lager die rond de stuuras zit is vaak versleten of verbrokkeld.
Het grote lager onderin het stuurhuis vangt de meeste druk op van het sturen en ook dit lager heeft vaak zijn tijd gehad. Op de tweede foto hieronder zie je de verbrokkeling van de kunststof en vervanging is echt noodzakelijk.
Door verharding van de kunststof lagerbus brokkelt en breekt er kunststof af.
Welk onderhoud uitvoeren?
Wanneer we besluiten om de stuurspeling aan te pakken, is het praktisch om ook andere onderdelen eens te bekijken, want het onderhoud aan de stuurinrichting is best lastig en kost redelijk veel tijd als je het goed doet.
Met het juiste gereedschap en een set nieuwe kunststof lagers kan je de speling in de stuuras verhelpen binnen circa 3 uur.
Wil je ook het stuurhuis (beneden) reviseren, dan moet je rekenen op één dag, want de plek is moeilijk bereikbaar en er moet dan best veel gedemonteerd en gemonteerd worden zoals wielen, spoorstang en tandheugel.
In deze uitleg beperk ik me tot het vernieuwen van alléén de bovenste lagerbussen en de onderste 2 drukschijven.
Omdat er verschillende uitvoeringen van de stuuras en het stuurhuis zijn gemaakt, kan onderstaande uitleg iets afwijken van uw stuurinrichting.
Tekening onderdelen stuurinrichting NSU Prinz 4, 1000 en TT
Klik op tekening voor vergroting
Welke nieuwe onderdelen heb je nodig?
Mijn advies is om alle kunststof onderdelen te vernieuwen (vet gedrukt).
- 040 43-00-113-000 Lagerbus groot zit in de stuurkolom
D=35,5 d=28,3 H=22,4 mm; - 041 81-00-008-000 Lagerbus klein zit in de elektrische schakelcombinatie;
- 067 43-00-025-000 Drukschijf nylon boven het rondsel 22 x 30 x 3 mm;
- 067 43-00-034-000 Naaldlager (gebruikt tot chassisnummer 47 296613);
- 067 43-012-01/000 Bus brons voor rondsel-lagering (vanaf chassisnummer 47 296614) *
- 067 43-00-026-000 Drukschijf nylon onder het rondsel 12,6 x 20 x 1,8 mm;
- 047 43-00-022-000 Afdekkap kunststof voor kroonmoer. De ooit soepele afdekkap is meestal verouderd en hard. Gaat vaak stuk bij demontage dus altijd vernieuwen.
Lagering stuuras vernieuwen
Let op: de stuurinrichting is een essentieel onderdeel van de auto.
Bij onderstaande uitleg van alléén de 2 bovenste lagerbussen en de 2 onderste drukringen vervangen blijft de ingestelde wielstand ongewijzigd en dát onderhoud is redelijk eenvoudig uit te voeren.
Wanneer de stuurinrichting verder onderhouden moet worden, zoals verwijderen spoorstangen, tandheugel en stuurhuis, dan wordt het een omvangrijk werk.
Werk veilig en zorgvuldig aan de stuurinrichting of laat dit door een deskundige doen.
De gemonteerde vooras van de NSU Prinz 4. Het stuurhuis en de tandheugel zitten vrij hoog en zijn lastig bereikbaar.
De linker kant van de voortrein van voren gezien met het stuurhuis.
Het aluminium stuurhuis met de excentrische stelbus om de tandheugelspeling mee af te stellen en de kunststof stofkap waar de kroonmoer achter zit.De stelmogelijkheid om de tandheugel af te stellen is te bereiken via de bagageruimte, achter de ovale rubber afsluitkap.
Nieuw type lagering stuuras in het stuurhuis met bronzen bus. Voordat de stuuras verwijderd wordt, de excenterbus verdraaien zodat er speling wordt gegeven bij de tandheugel om de stuuras (rondsel) makkelijker te verwijderen en te monteren.
Demonteren alléén stuuras en vernieuwen 2 lagerbussen en 2 drukringen
- Rij de auto op een hefbrug of zet hem stevig op bokken zodat de onderzijde makkelijk is te bereiken en de stuurinrichting goed is af te stellen. Verwijder beide wielen.
- Verwijder de massakabel van de accu.
- Verwijder het pedalenschild van de onderzijde auto (afdekplaat) - 4 boutjes M6 x 12 en 2 parkerschroeven losdraaien.
- Verwijder de doorzichtige kunststof stofkap (met waterpomptang of iets dergelijks). Let op: controleer daarna eerst of de stuuras speling heeft in de lagering (axiaal en radiaal). Dan de splitpen uit het gat voor de kroonmoer verwijderen, kroonmoer en 2 ringen van de stuuras nemen. Merk de stand van de stuuras ten opzichte van een vast punt;
- Demonteer het stuur. Claxonkap en claxonring verwijderen en centrale moer (slw24) met dopsleutel of pijpsleutel losdraaien (én stand stuur/stuuras merken aan de bovenkant - de wielen niet meer verdraaien);
- Demonteer de elektrische schakelcombinatie (nadat alle aansluitingen genoteerd zijn en losgenomen);
- Schroef de stuurkolom los (één inbusbout M6), deze blijft “hangen” aan de kabelboom;
- Draai de excentrische stelbus slw14 (aluminium stuurhuis) maximaal los (centerpunt op zeskant naar boven) zodat er voldoende speling is bij de vertanding van de tandheugel om de stuuras uit de lagering van het stuurhuis te trekken. Trek de stuuras voorzichtig uit het onderste stuurhuis en dan geheel door de bovenste stuurkolom.
Monteren alléén stuuras met nieuwe 2 lagerbussen en 2 drukringen
- Nadat de stuuras geheel is weggenomen kan deze worden schoongemaakt en opnieuw ingevet worden. Maak de zwarte “stuurkolom met lagerbus-vatting” goed schoon en monteer de grote lagerbus met inwendig een beetje vet.
- Plaats de bovenste drukring 22 x 30 x 3 mm over de stuuras met een beetje vet tegen de stalen borst, vet het rondsel in en schuif de stuuras voorzichtig door de stuurkolom (in de juiste stand, eventueel met stuur gemonteerd) mét de rubber afsluitring (carrosserie) om de stuuras, in de lagering van het onderste stuurhuis. Controleer of de grote lagerbus nog op de juiste plek zit.
- Monteer de zwarte stuurkolom weer aan de beugel (los-vast in het sleufgat);
- Plaats de onderste nylon drukring 12,6 x 20 x 1,8 mm en de dikke stalen plaatring met 2 platte kanten vanaf de onderzijde. Vervolgens kan de kroonmoer erop geschroefd worden. Later wordt deze op de juiste spanning aangedraaid en in deze stand geborgd met de splitpen.
- Monteer de elektrische schakelcombinatie met een nieuwe kleine lagerring - druk de draadklemmen op de juiste aansluitlippen en schroef (M5 x 12) de complete schakelcombinatie vast (gebruik Loctite);
- Monteer het stuur met de claxonstift in de gemerkte stand en draai de moer slw24 met veerring goed vast;
- Draai de moer M10x1 zodanig vast dat er geen axiale speling stuuras aanwezig is. Let op: monteer de splitpen en de kunststof stofkap nog niet;
- Stel de speling af van de tandheugel in het stuurhuis (met excentrische stelbus slw14, naar rechts verdraaien) en aan de rechterkant (2 instelbouten M6 x 15 met borgmoer slw10) en draai dan de M10x1 kroonmoer zodanig aan dat het ronddraaien stuuras prettig gaat. Corrigeer eventueel de speling van de tandheugel en borg de bouten goed. Draai de kroonmoer in de juiste stand en monteer de splitpen en de kunststof afdekkap. Zoek de juiste instelling (in sleufgat) van de zwarte stuurkolom en schroef deze goed vast;
- Monteer het pedalenschild (afdekplaat), monteer de wielen, sluit de massa-kabel accu weer aan en controleer de elektrische installatie en het stuurslot.
Aandachtpunten onderhoud overige punten
Tandheugel-lagering
De tandheugel is gelagerd in 2 kunststof bussen. Wanneer daar speling in zit, moeten de beide lagerbussen vernieuwd worden. De ene lagerbus zit in het aluminium stuurhuis gevat (met afdekplaat vastgeklonken) en de andere zit in een stalen behuizing met de 2 instelbouten. Wanneer je besluit deze tandheugel-lagerbussen te vernieuwen, dan wordt het een grote klus.
Tip: kunststof bussen links en rechts worden door Jörg Höber (voorheen firma NSU Walter) en Frank Mellmann aangeboden, ook de andere kunststof materialen voor de stuurinrichting zijn daar te bestellen, zie het overzicht leveranciers op deze pagina.
Tandheugel
Bij demontage van de tandheugel uit het stuurhuis moet één verende spanhuls (8 x 28 mm DIN 1481) links met een drevel verwijderd worden. Monteer deze spanhuls later met de open zijde naar buiten gericht. De tandheugel kan dan vanaf de rechter kant uit het stuurhuis getrokken worden, nadat de spoorstangen (met NSU-trekker 40-91-00-918) zijn verwijderd.
Het laatste type tandheugel met 28 schuine tanden heeft een doorsnede van 18 x 22 mm en is 81 cm lang. De eerdere types waren “platter”.
Vet de tandheugel vóór montage goed in met lagervet.
Stuurhuis aluminium links en stalen lagersteun rechts
Het stuurhuis (waar de tandheugel doorheen schuift) demonteren, schoon maken en met nieuw vet monteren. Oud type stuuras-lager heeft een naaldlager - laatste type stuuras-lager is van brons (in aluminium huis geperst).
Hieronder de vier aanzichten van het stuurhuis.
De stalen lagersteun rechts met 2 instelbouten om de speling van de tandheugel in te stellen. Deze steun wordt bevestigd met 2 bouten M7 x 12 DIN 933 met veerringen.
Stuuras met rondsel
Het laatste type stuuras heeft bij de schroefdraad (aan het lagervlak) 2 platte kanten om te zorgen dat de dikke stalen drukschijf niet meedraait wanneer je de axiale speling afstelt van de stuuras in het stuurhuis. Vet de tandheugel en de 2 lagervlakken ruimschoots in met lagervet voor montage in het stuurhuis.
Harmonica-balgen tandheugel
De 2 rubber harmonica-balgen voor de tandheugel controleren op beschadigingen en zonodig vernieuwen. Bij vernieuwing van de harmonica-balg moet de spoorstang van de tandheugel verwijderd worden.
Tip: maak het schroefdraadeinde M10x1 van de kogelbout goed schoon (staalborstel), laat antiroest 15 minuten inwerken op de schroefdraadverbinding, klem de kogelbout goed tegen de tandheugel (met waterpomptang) en draai de moer met borgnylon los. Zo voorkom je dat de kogelbout gaat meedraaien in het conische gat, waardoor de moer niet loskomt. Speciaal gereedschap is dan nodig om de moer te verwijderen.
Spoorstangen
De 2 spoorstangen controleren op speling en bekijken of de rubber hoezen onbeschadigd zijn, zonodig de spoorstangen vernieuwen of alleen de rubber hoezen.
Links zit de instelbare spoorstang, rechts de spoorstang met vaste afstand.
Tip: maak het schroefdraadeinde M10x1 van de kogelbout goed schoon (staalborstel), laat antiroest 15 minuten inwerken op de schroefdraadverbinding, klem de kogelbout goed tegen de tandheugel (met waterpomptang) en draai de moer met borgnylon los. Zo voorkom je dat de kogelbout gaat meedraaien in het conische gat, waardoor de moer niet loskomt. Speciaal gereedschap is dan nodig om de moer te verwijderen.
Fusee-speling
Controleer de fusee-speling. Draai de centrale moer (slw22 mm) bij geringe speling iets aan, nadat de fusee’s met een hogedruk-vetspuit van nieuw vet zijn voorzien.
Meer informatie over de fusee staat op deze pagina.
Claxon-ring en elektrische schakelcombinatie
De claxon-ring is eenvoudig te demonteren: verwijder de ring met het merkplaatje, draai de 3 borgschroeven linksom los en draai de draad van de contactstift los. In het huis zit het eigenlijke claxon-contact. Monteren in omgekeerde volgorde.
De elektrische schakelcombinatie nakijken. Soms is de messing contact-ring op de schakel-combinatie erg versleten of de 2 klinknagels staan op het punt het te begeven. Repareer de messing contact-ring of monteer een nieuw elektrische schakelcombinatie.
Stuurslot / contactslot in stuurkolom
Werking stuurslot en startcontacten controleren. Slot smeren met grafietpoeder.
Afstellen spelingen - uitlijnen wielen
Om de verschillende spelingen in de stuurinrichting vooraf te controleren en later af te stellen is het nodig dat de voorzijde van de auto vrij is van de grond en de wielen verwijderd. Stel de tandheugelspeling zodanig in dat deze niet te licht gaat, bij belasting en gebruik zal dat goed inlopen. Wordt de speling te licht ingesteld, dan ontstaat er te snel speling.
Afstelling tandheugel: controleer aan beide uiteinden van de tandheugel of deze speling heeft. Wanneer dat aan de linker kant (bij het stuur) het geval is, de grote rubber stofkap wegnemen die je vanaf de kofferruimte ziet, draai de buitenste borgbout iets los en verdraai (links- of rechtsom...) de excentrische stelbus totdat de speling verdwenen is.
Om de speling aan de rechterkant op te heffen moet je even zoeken vanaf de onderzijde, borgmoeren losdraaien, speling met de 2 boutjes opheffen en borgmoeren weer aandraaien. Controleer met het stuur of de tandheugel voldoende lekker schuift en stel de instelling zonodig na. Dat kan met de wielen op de grond; mooier gaat het wanneer de wielen vrij zijn van de grond.
Werk veilig en zorgvuldig of besteed het onderhoud uit
De auteur kan niet aansprakelijk worden gesteld voor eventuele onjuiste informatie of schade die hierdoor is ontstaan. Werkzaamheden aan de wielophanging, stuurinrichting en het remsysteem zijn voor eigen risico en aansprakelijkheid. Voer werkzaamheden zorgvuldig uit of laat de werkzaamheden door een deskundige uitvoeren.