Montagetrekker excenteras
Montagetrekker excenteras.

Montagepen speciaal
Montagepen met conische punt.
2 extra's: links enkele groeven en een gaatje voor een goede grip voor het terugtrekken. Rechts een klein puntje om de pen met een schroevendraaier terug te duwen als deze is doorgeschoten.

Cilinderkop demonteren/monteren
NSU richttijd.
Volgens de NSU richttijden duurde alleen het demonteren en het monteren van een cilinderkop mét bijkomende werkzaamheden totaal 3 uur en 24 minuten.

Ultramaxsysteem
Nokkenasaandrijving NSU Prinz 4.
Ultramaxsysteem.
Ontwerp: Albert Roder (NSU)
Rechter zijaanzicht.

Nokkenas

Nokkenas
Nokkenas met brons koppelstuk.
Let op de groef van het koppelstuk, die kant zit over de meeneempen van de nokkenas.
Pijl geeft draairichting aan.
De excenteras trekt de nokkenas rond door het koppelstuk.
Controleer vóór montage van het koppelstuk de speling met de pen. Moet vrij draaien zonder noemenwaardige speling.

Excenteras
Moer M10x1 losdraaien met een ringsleutel slw14 - Stap 2.

Ultramaxsysteem
Een doek in het gat van de excenterstangen - houd het carter schoon.

Excenteras
Excenteras met meeneempen.
De 2 groeven in de as
verzorgen de olietoevoer
naar de 2 excenterschijven.

Contragewicht
Nadat de excenteras is verwijderd kan het contragewicht met de afstandsring worden weggenomen.

Nokkenas schade
Slijtage nokkenas controleren.
In gat A wordt de olie geperst.
Bij B komt de olie uit het kleine gat voor de smering van de tuimelaar.
C geeft ernstige slijtage aan van de nok.

Tuimelaar
Tuimelaar ernstig versleten als gevolg van onvoldoende smering of een klemspeling van 0 mm.

Afdichtplug
Afdichtplug met O-ring 20 x 15

Cilinderkopmoeren
NSU Prinz 4 cilinderkop.
Cilindernummer met grote 1 - 2.
Volgorde van vastdraaien cilinderkopmoeren 1 t/m 6 en
2 cilinderkopbouten 7 en 8.

Nokkenas

De samenstelling van de
2 identieke excenterschijven.

Excenterschijven
De excenterstangen staan op gelijke hoogte.
De excenterschijven kunnen geplaatst worden (deze staan nu in een willekeurige stand). Aan de buitenkant van de excenterschijf is het kleine smeergaatje te zien met het olietasje.

 

Cilinderkopmoeren natrekken.
Op de foto is de kleppendeksel verwijderd, de pakking moet nog verwijderd worden (eventueel hergebruiken na reiniging).
Reken op circa 1,5 uur werk.
De complete demontage en montage van de cilinderkop kon volgens de NSU richttijd in
3 uur en 24 minuten.


Artikel
Onderdelenlijst Ultramax-systeem en Reparatiehandleiding cilinderkop demonteren en monteren (originaal NSU 1971) pdf (2,5 Mb) 9 pagina's.
Nieuw 08-02-2023 H.H.

Cilinderkop revisie Prinz 4

Een cilinderkoprevisie altijd combineren met het reviseren van het cilinderblok en het vernieuwen van de zuigerveren. Het verwijderen van de cilinderkop is niet eenvoudig vanwege het speciale nokkenas-aandrijfsysteem. Speciaal NSU gereedschap is hiervoor nodig.

Gereedschap

De cilinderkop kan zonder speciaal NSU gereedschap gedemonteerd worden.
Bij montage is wél speciaal NSU gereedschap nodig.

Gereedschap voor demonteren en monteren

Nokkenasaandrijving
Foto: de nokkenasaandrijving met links de 2 excenterstangen
met de 2 excenterschijven en rechts het contragewicht.
De krukas staat in het bovenste dode punt (BDP),
de 2e cilinder (links) op 'ontsteken' instellen.

Demonteren en monteren cilinderkop

De motor kan voor deze revisie in de auto blijven.
Alle onderdelen van het Ultramaxsysteem in het onderdelen-overzicht...

Beoordeel de situatie onder de kleppendeksel en neem een foto. De tuimelaars en tuimelaarassen merken met een kraspen en schrijf op waar deze onderdelen zitten.

Belangrijk. Draai de krukas naar het BDP en zorg dat de 2e cilinder (links) op ontsteken staat. Het contragewicht is naar beneden gericht. Prop een doek in de opening rondom de stangen om te voorkomen dat onderdelen in het carter vallen.

Demonteren Ultramaxsysteem in 5 stappen

STAP 1
Draai de borgmoeren M10x1 van de tuimelaars los en draai de stelschroeven vrij van de 4 klepstelen. Verwijder de 4 zekeringsringen, 2 tuimelaarassen, 4 tuimelaars, 4 drukringen en de 2 drukveren. Verwijder de grote borgring van de linker lagerbus met een schroevendraaier en druk de lagerbus uit de vatting. Trek de nokkenas rustig uit de lagerbus. Let op de stand van de meeneempen en het koppelstuk. Maak een situatieschets, zie onderstaande foto. Trek de stalen drukbus met drukveer uit de excenteras.

Excenteras Ultramax
Foto: de excenteras met de meeneempen. Krukas in BDP, cilinder 2 (links) staat op ontsteken. In het midden de drukbus met daarachter de drukveer. De drukbus verzorgt de smering vanaf de nokkenas naar de excenterschijven. Controleer of de nokkenaskant goed vlak is. Links van de meeneempen is de 'olieafdruk' van het koppelstuk te zien.

Stap 2
Draai de moer M10x1 (slw14) van de excenteras en verwijder de verende borgring. Prop een doek rondom de aandrijfstangen die voorkomt dat er onderdelen in het carter kunnen vallen. Tik de excenteras heel rustig met behulp van een messing drevel 10 mm uit het kogellager.

LET OP. Het contragewicht van het excentriek is naar beneden gericht om te voorkomen dat de afstandsring in het carter kan vallen.

Houdt de messing drevel zo lang mogelijk in het gat. Trek het contragewicht met de afstandsring uit de lagerstoel nadat de drevel iets is terug getrokken. Tik de exenteras verder naar binnen en trek deze vanaf de binnenzijde uit de lagering met de excenter-meeneempen (d= 8 lang 50 mm). Zie foto excenteras met pen.

Excenteras demonteren
Foto: de excenteras rustig uit het kogellager tikken
met een hamer en een messing drevel 10 mm.
Zodra de excenteras voorbij het contragewicht is,
het contragewicht samen met de afstandsring verwijderen.

Stap 3
Draai de 2 moeren van de lagerstoel los, wrik de afstandsstang met een schroevendraaier naar rechts los en scharnier de lagerstoel naar boven.
Voorkom dat er vuil in het naaldlager (38 x 43 x 17 INA F-4080 02/E7) komt.

Loswrikken afstandsstang
Foto: de afstandsstang wordt naar rechts losgewrikt
uit de rand van de naaldlagerkooi met een schroevendraaier.

Stap 4
Houdt de 2 excenterstangen in de juiste positie en verdraai de 2 excenterschijven in de juiste montagestand. Schets de stand van de gaten van de excenterschijven.

Verdraai de krukas nu circa 80 graden rechtsom totdat de 2 excenterstangen op gelijke hoogte staan, hun bovenste dode punt. Merk de excenterschijven zodat ze weer op dezelfde plek komen. De 2 excenterschijven kunnen nu verwijderd worden.

Belangrijk. Laat de krukas in deze stand staan voor de montage van de excenteras. Als de krukas 'willekeurig' wordt verdraaid, is het erg moeilijk om de juiste BDP-stand terug te vinden. De excenterstangen staan in de hoogste stand.

Stap 5
Verwijder de 6 afdichtpluggen. De 6 cilinderkopmoeren (flensmoer M10x1,25) worden losgedraaid en de 2 bouten M7 x 85 10K rechts verwijderen.
Hierna kan de cilinderkop voorzichtig, rechtstandig omhoog, verwijderd worden.

Revisie cilinderkop aandachtpunten

Cilinders en zuigers

Reviseer de cilinders (honen) en controleer de zuigers. Meet de slotspelingen van de zuigerveren en vervang deze in principe altijd.

Monteren Ultramaxsysteem in 10 stappen

Algemeen
Monteer alle bewegende onderdelen met motorolie. Het koppelstuk ook met inlooppasta Molykote insmeren. Maak de tapeinden (bevestiging cilinderkop) vooraf goed schoon en controleer de gangbaarheid van de flensmoeren (vervang deze zonodig). Maak alle onderdelen goed schoon, controleer de 2 pasbussen cilinderkop/cilinder en de O-ring (smeerkanaal voor nokkenas en excentriek). Plaats een nieuwe voetpakking en monteer het cilinderblok (gehoond en met goede zoekerrand) over de zuigers (met nieuwe zuigerveren), de nieuwe koppakking, pasbussen en de O-ring op het cilinderblok en monteer de cilinderkop.

Draai de 6 cilinderkopmoeren gelijkmatig vast. Let op de juiste volgorde en het juiste aandraaimoment (35 Nm). Draai in samenhang ook de 2 bouten M7 goed vast. Plaats de 6 afdichtpluggen met nieuwe O-ringen 15 x 20 en draai deze vast. Kopmoeren en bouten na 500 km en 2.500 km natrekken.
Zie natrekken cilinderkop...

Controleer de stand van de excenterstangen samen met de 2 excenterschijven, zie onderstaande foto. Zorg dat het naaldlager in de lagerstoel schoon blijft.

Stand excenterstangen en excenterschijven

Excenterschijf-instelling
Foto: de montagestand voor de excenteras met de 2 excenterstangen en de
2 excenterschijven. De excenterstangen moeten in deze stand staan als de krukas op OT (BDP) staat.
Door gat A komt de astap van de excenteras 12 mm
Door gat B komt de meeneempen 8 mm L= 50 mm
In gat C zit de pen van de 2 excenterschijven

De 2 excenterschijven zijn in deze stand gefixeerd ten opzichte van elkaar en draaien om de astap van de excenteras (A).

Monteren nokkenasaandrijving Ultramaxsysteem

STAP 1
Prop een doek in de opening rondom de excenterstangen.
Zet beide excenterstangen in de hoogste stand en plaats de 2 excenterschijven. Verdraai de krukas circa 80 graden linksom (krukas staat dan op het BDP) en controleer de stand van de 2 excenterschijven, zie foto montagestand hierboven.
Als de excenterschijven 180 graden verdraaid staan, moet de krukas één omwenteling rechtsom verdraaid worden en op het BDP (OT) gezet worden. Het gat van de meeneempen (B) van de excenteras moet naar boven gericht zijn.

STAP 2
Scharnier de lagerstoel naar beneden en klik de afstandsstang in de stalen buitenring van het naaldlager. Houd het naaldlager schoon!

STAP 3
Tik de originele meeneempen voorzichtig uit de excenteras, en zorg dat deze later in dezelfde stand wordt gemonteerd. Controleer vóór montage de speling tussen meeneempen excenteras + meeneempen nokkenas en het bronzen koppelstuk. Plaats de montagedoorn 8H7 met tapse punt en duw de excenteras (montagedoorn 8H7 bovenaan) richting excenterschijven.

STAP 4
Breng de excenterstangen en de excenterschijven in de juiste positie zodat de astap en de montagedoorn 8H7 in de gaten komen, zie foto montagestand. Duw de excenteras en de montagedoorn niet te ver, want het contragewicht met de afstandsring moeten nu geplaatst worden.

STAP 5
Leg de afstandsring in de kom van het contragewicht. Controleer nogmaals of de doek het gat naar het carter goed afdekt. Breng het contragewicht in positie, duw de montagepen 8H7 door het gat van het contragewicht en trek de pen daarna terug IN het gat van het contragewicht. Breng de afstandsring in positie en tik de excenteras vanaf de nokkenas-kant heel voorzichtig verder naar binnen met de montagedoorn van brons. Corrigeer daarbij voortdurend de plek van de afstandsring.

TIP: verwarm bij voorkeur de binnenring van het kogellager met een elektrische heteluchtbrander voor een soepele montage.

STAP 6
Druk en tik de excenteras voorzichtig zo ver mogelijk door het kogellager.
Nadat er ongeveer 5 mm schroefdraad buiten het kogellager steekt kan de NSU montagetrekker op de schroefdraad gedraaid worden. Draai met behulp van de moer (slw19) de excenteras op zijn plek. Lees de NOOT onder de foto's.
Wanneer dit aandraaien zwaar gaat; voorzichtig tikken met de montagedoorn aan de andere zijde om de montage te bevorderen. Draai de NSU montagetrekker ook steeds verder op de schroefdraad van de excenteras. Trek de excenteras met lichte kracht op zijn definitieve plek tegen de excenterschijf.

Excenteras afmonteren Excenteras montagetrekker
Foto links: tik met de dikke montagedoorn de excenteras rustig naar binnen, samen met de trekkracht van de NSU montagetrekker. Boven de doorn zit de montagepen 8H7 die later wordt vervangen door de meeneempen.
Foto rechts: de excenteras wordt met de NSU montagetrekker op z'n plek gemonteerd, samen met enkele tikken van de montagedoorn van brons.

NOOT. In principe kan de NSU montagetrekker DOOR het gat van het kogellager op de schroefdraad van de excenteras gedraaid worden. In de praktijk is dat erg krap en niet zonder risico. Door inwendige kracht op de schroefdraad zet het dunne deel iets uit. Dan gaat de NSU montagetrekker vastzitten in het kogellager.
Dan is er een serieus probleem - voorkom dit absoluut!

STAP 7
Trek de montagepen 8H7 uit de excenteras. Monteer de meeneempen in de excenteras met behulp van de dikke montagedoorn. Er zijn (waren) 2 overmaten meeneempen 040 05 00 904 en 905.

STAP 8
Plaats de gegolfde veerring en draai de moer (slw14) met flinke kracht vast. Geef de meeneempen een laatste (schrik) tikje met de dikke montagedoorn voor de nazorg. Zet de 2 moeren M7 van het lagerhuis vast (slw11).

STAP 9
Plaats de drukbus met veer in de excenteras en let op de gangbaarheid van de drukbus in het gat. Smeer het drukvlak van de drukbus licht in met Molykote pasta. Als de drukbus klemt in de excenteras, kan er olielekkage ontstaan waardoor de excenterschijven niet goed gesmeerd worden.

STAP 10
Plaats de nokkenas en let op de stand van het koppelstuk. De kant met de groef komt over de meeneempen van de nokkenas, zie foto...

Ultramaxsysteem
Foto: het NSU Ultramaxsysteem gemonteerd.
A de afstandsstang, B de excenterstangen,
C het contragewicht, D de afstandsring en
E het koppelstuk van brons.

Monteer alle overige onderdelen

Draai de cilinderkopmoeren in de juiste volgorde en moment (35 Nm) vast en monteer de 6 afdichtpluggen. Monteer de tuimelaarassen/tuimelaars en stel deze op 0,2 mm speling. Smeer alle draaiende en bewegende onderdelen met motorolie en controleer de werking van het Ultramaxsysteem. Maak de pakkingranden van cilinderkop en kleppendeksel goed vetvrij en monteer de kleppendeksel met een goede pakking en draai de klepdekselmoeren bij warme motor aan voor een goede afdichting.

AANDACHTPUNTEN

Cilinderkop vlakken en nieuwe pakkingen

De cilinderkop mag maximaal -0,3 mm worden gevlakt (gefreesd). Gebruik dan een dikkere voetpakking en altijd een nieuw type koppakking 741 02 034 01 000 met een dikte van 1,7 mm.

Het hoogteverschil tussen het hart van de onderste vaste instelling krukas-excentriek en het nokkenas-excentriek wordt opgevangen door het instelbare lagerhuis en het koppelstuk van brons.

Natrekken cilinderkopmoeren 500 km en 2.500 km

Om te voorkomen dat de cilinderkoppakking doorslaat doordat de cilinderkop niet goed vastzit, moet de cilinderkop na 500 km en 2.500 km worden nagetrokken.
Dit is helaas erg lastig en kost tijd, maar is wel belangrijk.

Stap 1
Cilinderkop natrekken - algemene voorbereiding

Stap 2
Cilinderkop natrekken - specifieke voorbereiding

Stap 3
Natrekken cilinderkopmoeren

Draai de 6 cilinderkop flensmoeren stuk voor stuk iets los en haal ze aan met een moment van 35 Nm (momentsleutel) in de juiste volgorde 1- 6. Zie foto...

Stap 4
Afmonteren cilinderkop

Monteer alle overige motoronderdelen, sluit de accu aan, controleer de ontsteking en goede reis.

Het Ultramaxsysteem - een geniale uitvinding - lees de uitleg en bekijk de film...
De biografie over de uitvinder Albert Roder...